Neurofeedback jest stosowany od dziesięcioleci w różnych dziedzinach medycyny w celu poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego. Jego zastosowanie w leczeniu klinicznej depresji, lęku, stresu czy bezsenności zostało po raz pierwszy opisane w latach sześćdziesiątych. Jeśli czytałeś nasz artykuł o biofeedbacku i jego korzyściach, możesz sobie przypomnieć, że jest to forma neuroterapii oparta na samoregulacji procesów cielesnych, takich jak rytm serca i temperatura skóry. W tym artykule przyjrzymy się historii neurofeedbacku, jego dzisiejszym zastosowaniom i temu, jak może być użytecznym narzędziem w walce ze stresem, niepokojem oraz wybranymi dolegliwościami fizycznymi.
Kiedy pojawiła się neuroterapia?
Neuroterapia istnieje od lat 50. i 60. ubiegłego wieku, choć koncepcja neuroregulacji sięga znacznie dalej. Na przykład starożytni Chińczycy byli znani z tego, że stosowali medytację w celu uspokojenia umysłu i zmniejszenia stresu i niepokoju. Ilościowa elektroencefalografia (QEEG) – nowoczesny neurofeedback – mierzy małe zmiany napięcia w mózgu, które występują w wyniku aktywności neuronalnej, takiej jak odpalanie neuronów, przepływ krwi itp. Metoda ta pozwala określić siłę, długość i częstotliwość różnych fal mózgowych, a tym samym uzyskać ważne informacje o stanie mózgu pacjenta.
W latach 50. i wczesnych 60. XX wieku badacze odkryli, że impulsy elektryczne mózgu można regulować poprzez dodanie do elektrod EEG określonej ilości obciążenia rezystancyjnego. Proces ten znany jest jako „neurofeedback”, a wynikająca z niego aktywność mózgu to tzw. „neuroregulacyjne sprzężenie zwrotne” lub „biofeedback”.
Jak odkryto metody neuroterapeutyczne?
Neurofeedback wydaje się zupełnie nową koncepcją, ale tak naprawdę istnieje od dziesięcioleci. Został opracowany w latach 50. i 60. ubiegłego wieku, ale wtedy nazywano go terapią biofeedback. Pierwsi praktycy terapii biofeedback używali urządzenia zwanego elektroencefalografem (EEG) do pomiaru fal mózgowych swoich pacjentów. EEG wykazało, że istnieje charakterystyczny wzór aktywności elektrycznej mózgu. Kiedy osoba jest zrelaksowana, jej mózg wytwarza fale mózgowe o niskiej amplitudzie i częstotliwości. Kiedy jest zestresowana, jej mózg generuje fale mózgowe o dużej amplitudzie i wysokiej częstotliwości.
Pierwsi terapeuci biofeedback odkryli, że mogą trenować swoich pacjentów, aby kontrolować aktywność elektryczną ich mózgu, umieszczając elektrody na głowie pacjentów, a następnie przekazując im odczyty EEG. Pacjenci byli w stanie wykorzystać tę informację zwrotną, aby nauczyć się, jak zwiększyć sygnały relaksacyjne w mózgu i zmniejszyć sygnały stresowe.
Kto miał największy wpływ na rozwój neuroterapii?
Największymi nazwiskami w terapii neurofeedback są dr Barry Sterman i dr Joe Kamiya, którzy obaj wnieśli duży wkład w tę dziedzinę w latach sześćdziesiątych. Dr Sterman był pierwszą osobą, która zastosowała trening ze sprzężeniem zwrotnym EEG w leczeniu osób z epilepsją, natomiast dr Kamiya jako pierwszy wykorzystał tę technikę w leczeniu zaburzeń uwagi (ADD).
Do innych wpływowych autorów należą dr Robert Thatcher, dr Ken Pritkin, dr Peter Suedfeld i dr Charles Teixeira. Dr Thatcher był jedną z pierwszych osób, które zastosowały EEG biofeedback jako metodę leczenia zaburzeń lękowych i nastroju. Dr Pritkin był jedną z pierwszych osób, które zastosowały EEG biofeedback jako metodę leczenia astmy. Dr Suedfeld był pierwszą osobą, która zastosowała EEG biofeedback jako leczenie bezsenności. Dr Teixeira był jedną z pierwszych osób, które zastosowały EEG biofeedback w leczeniu alkoholizmu.
Neuroterapia wczoraj i dziś – jak się zmieniła?
Neurofeedback został opracowany w latach 60., kiedy do pomiaru fal mózgowych używano EEG. Dziś używamy QEEG, które jest bardziej zaawansowaną metodą pomiaru fal mózgowych. Największą różnicą między tymi dwoma metodami jest to, że odczyty QEEG są znacznie bardziej konkretne i szczegółowe. Mogą nam powiedzieć więcej o zdrowiu mózgu i o tym, jak funkcjonuje w danym momencie. Kolejną różnicą jest to, że nowoczesna terapia neurofeedback wykorzystuje różne częstotliwości, podczas gdy oryginalna metoda sprzężenia zwrotnego EEG wykorzystywała tylko dwie częstotliwości.
Jaka jest przyszłość neuroterapii?
W przyszłości neuroterapii prawdopodobnie nastąpi rozszerzenie opcji leczenia oraz wzrost wiedzy społeczeństwa na temat korzyści płynących z terapii. Neurofeedback powinien stać się bardziej dostępny dla ogółu społeczeństwa i miejmy nadzieję, że zostanie pokryty przez firmy ubezpieczeniowe. Neurofeedback, wraz z innymi rodzajami terapii biofeedback, okazał się skuteczny w przypadku szerokiego zakresu problemów. Jest to bezpieczna, nieinwazyjna terapia, która może być stosowana w leczeniu lęku, depresji, zaburzeń snu, stresu i wielu innych powszechnych problemów zdrowia psychicznego. Wykazano również, że jest skuteczna w leczeniu różnych problemów fizycznych. Neurofeedback to obiecująca forma terapii, która ma duży potencjał na przyszłość.